لیسنینگ و روش‌های کاربردی برای تقویت آن
سلام من سمیه کریمی هستم، مدرس زبان و آیلتس، مدیر دپارتمان انگلیسی در سفارت ساحل عاج و ۱۵ سال سابقه تدریس زبان با مدارک سلتا رو دارم و کاندید مدرک دلتا هستم. در این مقاله تصمیم دارم تا برای شما از پروسه لیسنینگ و روش‌های کاربردی برای بهبود مهارت لیسنینگ صحبت کنم. حتما از اهمیت listening در زبان‌آموزی مطلع هستید قبلا هم سیاوش عزیز در این مطلب بهش پرداخته.
خوب، در ابتدا ببینیم که listening چیه؟ و در این پروسه چه اتفاقی می‌افته؟
لیسنینگ پروسه ای پیچیده است. این پروسه شامل دریافت زبان از طریق گوش، تشخیص صداها و تبدیل اون‌ها به کلمات و جملات و نهایتا به یک پیام برای درکه.
به طور کلی فایل‌های لیسنینگ به دو گروه کلی تقسیم می‌شوند:
- Transactional (one way listening)
- Interactive (two way listening)
Transactional (one way listening):
در این نوع از لیسنینگ، تعاملی اتفاق نمی‌افته و معمولا یک نفر صحبت میکنه و مکالمه‌ای وجود نداره، مثل یک پرزنتیشن، کنفرانس یا اخبار.
Interactive (two way listening):
در این نوع معمولا گفتگویی بین دو تا چند نفر وجود داره و بیشتر از یک نفر صحبت میکنه. به طور مثال یک مکالمه تلفنی یا صحبت بین چند دوست یا همکار یا یک برنامه تلویزیونی یا رادیویی که در اون چند نفر موضوعی رو تحلیل میکنند.
در اینجا برای اینکه بتونم بیشتر شما رو به عمق موضوع لیسنینگ ببرم بهتره چند تاپیک کلی رو براتون توضیح بدم:
- مهارت ها یا اسکیل‌ها در زبان انگلیسی
- ساب اسکیل‌ها
- استراتژی
مهارت‌ها در زبان انگلیسی و تمام زبان‌ها:
مهارت‌ها و اسکیل‌ها در تمام زبان‌ها به دو گروه دریافتی شامل لیسنینگ و ریدینگ و تولیدی شامل اسپیکینگ و رایتینگ می‌شن.
ساب اسکیل:
ساب اسکیل‌ها در حقیقت مهارت‌هایی هستند که در زیر مجموعه مهارت‌های اصلی یادگیری زبان مثل لیسنینگ، ریدینگ و …. هستند. در لیسنینگ ساب اسکیل‌ها شامل قدرت تشخیص کلمات، اصوات و غیره می‌شند.
استراتژی:
استراتژی‌ها، روش‌ها و تکنیک‌هایی هستند که به کمک شما میان تا شما بتونید دریافت بهتری در مهارت‌ها مثل لیسنیگ داشته باشید.
سه روش دست‌یابی اصلی به درک در مهارت لیسنینگ:
- Top-down processing
- Bottom-up processing
- Interactive processing
Top-down processing
همونطور که از اسمش مشخصه روش بالا به پایینه. یعنی از کل شروع می‌کنیم و به جزء می‌رسیم. در این روش پر‌حقیقت از دانش backgroundمون رو درباره موضوع اون لیسنینگ استفاده می‌کنیم تا بتونیم اون لیسنینگ رو بفهمیم.
مثلا اگر لیسنینگ درباره پاندمیک باشه من یک اطلاعات زمینه‌ای درباره‌ی این مریضی، انتشارش، یافته‌های علمی و روش های درمان دارم و با اکتیو کردن اون‌ها سعی می‌کنم تا لیسنینگ رو متوجه بشم و کلیات برای من مهمه نه جزئیات.
Bottom-up processing
این روش کاملا برعکس روش بالاست. یعنی با تمرکز بر آواها و صداها به کلمات از کلمات به جملات و کانسپت اصلی لیسنینگ برسی. مثلا در نظر بگیرید که شما در حال گوش‌کردن به پذیرش هتل هستید. کانسپت کلی لیسنینگ کمکی به شما نمی‌کنه بلکه دریافت و هدف شما از گوش‌کردن به لیسنینگ فهمیدن کلماتی مرتبط جزئیات مثل اسامی، شماره کارت بانکی، شماره تماس و تاریخ رسیدنه.
Interactive processing
در زندگی واقعی، این مدل که ترکیبی از دو روش بالاست از هر دو روش تاپ داون و باتم اپ برای درک لیسنینگ استفاده میشه.
انتخاب روش مناسب، بستگی به نوع لیسنینگ و نیاز ما خواهد داشت. ولی روش اول و سوم روش‌های متداول‌تر و کاربردی‌تری در میان نیتیواسپیکرها برای درک لیسنینگه.
به طور مثال وقتی یک آشپز با تجربه به یک برنامه رادیویی که دستور پختی رو توضیح می‌ده، گوش میکنه، با توجه به اینکه اطلاعات زمینه‌ای کافی درباره این موضوع‌رو داره و شاید در مقام مقایسه به این برنامه گوش می‌ده، از تاپ داون بیشتر استفاده میکنه . در‌حالی که یک آشپز تازه کار در هنگام گوش‌دادن به این لیسنیگ احتیاج داره تا به جزئیات ماجرا دقت کنه بنابراین به کلمات و linkerها و مراحل رشدی دقت میکنه و روش باتم اپ براش کاربردی‌تر خواهد بود.
KWLروش:
این روش به شما کمک میکنه تا علی رغم وجود کلمات جدید سرعت بالای صحبت و یا لهجه‌های مختلف بتونیم لیسنینگ رو متوجه بشیم. در این روش در سه مرحله به درک لیسنینگ می‌رسیم:
K (what I know about the topic)
در این مرحله قبل از گوش کردن سعی می‌کنم دانش گذشته خود رو درباره موضوع لیسنینگ مرور کنم.
W (what I want to learn/ what l might hear about the topic)
در این قسمت به این فکر می‌کنم که چه اطلاعاتی از این موضوع رو دوست دارم یاد بگیرم و یا در لیسنینگ میشنوم.
L (what I learned while listening)
و نهایتا در لیسنینگ چه اطلاعاتی دریافت کردم.
استراتژی‌های کاربردی برای تقویت و بهبود درک لیسنینگ:
به طور کلی استراتژی ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- Achievement strategies
- Avoidance strategies
- Repair strategies
Achievement strategies
استراتژی‌هایی هستند که به ما و به درک بهتر لیسنینگ کمک میکنند. مثل گوش‌کردن و نوشتن کلمات کلیدی و حدس زدن موضوع و یا تمرکز روی کلماتی که در جمله استرس روی اون‌هاست.
Avoidance strategies
همونطور که از اسمش پیداست در این نوع استراتژی، سعی می‌کنیم با نادیده گرفتن بخشی از لیسنینگ که متوجه نشدیم و یا تمرکز بر روی کلیات و نادیده گرفتن جزئیات یا کلمات جدید، لیسنینگ و متوجه بشیم.
Repair strategies
این نوع استراتژی در زمانی که در یک مکالمه یا بحث هستیم و قسمتی رو متوجه نشدیم به کمک ما میاد. مثلا با خواستن از شخصی که صحبت میکنه برای تکرار، توضیح بیشتر و یا شفاف سازی.
مشکلاتی احتمالی در زمان گوش کردن به لیسنینگ و راه‌حل‌ها برای تقویت لیسنینگ:
بریم سراغ مشکلات مرتبط با ندونستن کلمات و اصطلاحات در لیسنینگ.
- کلمات جدید رو نادیده بگیرید و سعی کنید حدس بزنید.
- از کلماتی که می‌فهمید نت بردارید و بر اساس اون‌ها حدس بزنید.
- قسمتی از جمله رو که فهمیدید، بنویسید و بقیه جمله رو حدس بزنید.
- براساس اصوات و آواها کلمات حدودی رو حدس بزنید و بنویسید و براساس اطلاعات حدودی، حدس بزنید.
- قبل از گوش کردن به موضوع listening، در زبان مادری خودتون فکر کنید و تعدادی از ایده‌هایی که حدس می‌زنید خواهید شنید رو Brainstorm کنید و بنویسید و بعد با متن لیسنینگ چک کنید.
مشکلات مرتبط با ساختارهای پیچیده در لیسنینگ:
اول اینکه روی یادگیری لینکرها کار کنید. برای تمرین listening، اولین‌بار به فایل گوش کنید و لینکرها رو بنویسید. برای بار دوم جزئیات بیشتری به لینکرها اضافه کنید و جملات رو کامل کنید.
مشکلات با اصوات و آواها:
- به فایل listening گوش کنید و هم‌زمان متن لیسنینگ رو جلوتون داشته باشید. روی کلماتی که استرس دارند تمرکز کنید و زیر اون‌ها خط بکشید. با این تمرین به مرور زمان، تشخیص کلمات کلیدی که استرس هم دارند و به شما در فهمیدن لیسنینگ کمک میکنند، راحت‌تر میشه.
- DICTOGLOSS: به listening گوش کنید و نت‌بردارید. این‌کار رو چند بار تکرار کنید و هربار به نت‌تون اضافه کنید.
- برای مشکل لهجه های مختلف زبان انگلیسی به لهجه های مختلف گوش کنید و تلفظ ها رو مقایسه کنید. مثلا اگر به اخبار علاقمندید به شبکه‌های مختلف خبری گوش کنید. مثل: BBC NEWS, FOX NEWS, CNN
مشکل نداشتن اطلاعات زمینه‌ای کافی و مرتبط با موضوع لیسنینگ:
قبل از گوش دادن به فایل صوتی، درباره موضوع اون مطالب بخونید و سطح اطلاعات‌عمومی‌تون رو در رابطه با اون موضوع بالا ببرید.
سعی کنید تکنیک‌ها و روش های بالا رو بارها تمرین کنید. با انواع listening و موضوعات متفاوت کار کنید. بالا بردن سطح اطلاعات عمومی شما در زمینه های مختلف خیلی می‌تونه بهتون کمک کنه. مثلا اگر قراره در آیلتس شرکت کنید درباره موضوعاتی که در آزمون آیلتس متداول‌اند بخونید و گوش کنید. امیدوارم که مقاله و نکات ذکر شده براتون مفید باشه ولی فراموش نکنید که احتیاج به تمرین بسیار و صبوری است. براتون آرزوی موفقیت دارم. اگر سوالی دارید می‌تونید در قسمت کامنت‌ها بپرسید.
سلام وقتتون به خیر
تشکر دارم بابت دوره های خوب آموزش زبان
واقعا عالی هستند
یه سوال دارم
واینکه من دوره اینتر هستم و از نظر لیسنینگ کلمات را میشنوم و معنی تک تکشون را میدونم ولی نمیتونم درکی از مطلب داشته باشم راهنمایی میفرمایین که اشکال کارم کجاست و چطور برطرف کنم؟
سلام و سپاس از مطلب آموزنده و ارزشمندی که ارایه کردید.
موضوعی که در این متن منو نگران کرد این هست که اشتباه تایپی و ویرایشی در نگارش جملات فارسی وجود داره که خواننده متوجه مشکل میشه اما چون ما با مبحث زبان مرتبط هستیم انتظار بیشتری وجود داره از طرفی وقتی در متن فارسی اشتباه تایپی وجود داره منو نگران میکنه که آیا متنون انگلیسی صفحه که من امکان تشخیص سریع درستشون رو ندارم و این صفحه رو به عنوان مرجع قبول دارم هم، ایراد و اشکال دارند یا صحیح هستند؟
از توجه شما سپاسگزارم.
عالی و سپاس .
سرکار خانم علایی سلام،
من اخیرا به سایت شما ملحق شده ام و از نحوه ی ارائه دروس آنلاین شما لذت بردم و استفاده کردم. قصد دارم گر ز دست برآید، در سایر دوره های مورد نیازم ثبت نام کنم و از آموزش های شما بهره مند شوم.
از روی کنجکاوی و برای آشنایی بیشتر، سری به اینجا زدم. چون نظر خواهی کرده اید، این چند خط را می نویسم:
ببینید وقتی متن فارسی می خوانم انتظار دارم فارسی بخوانم! یک نگاهی به نوشته ی بالا بیندازید، بسیاری از کلمات انگلیسی وجود دارند که معادل های مناسب و جا افتاده ای در زبان فارسی دارند. مثلا “فن” به جای “تکنیک”. اگرچه “تکنیک” هم به مرور زمان در زبان ما جا خوش کرده است. اما فکر می کنم استفاده از واژه هایی مثل “لیسنینک”، “اسکیل”، “ساب اسکیل”، “نیتیو اسپیکر”، “کانسپت”، “تاپ داون”، “لینکر” و حتی “کامنت” که معادل های فارسی خوبی هم دارند؛ در متنی که مثلا به فارسی نوشته شده، بسیار بدقواره و آزار دهنده هستند.
اینجا هستم تا زبانی نو بیاموزم و مهارت های گفتاری، شنیداری و هم چنین خواندن و نوشتن خود را به این زبان تازه ارتقا دهم. بهتر نیست در این مسیری که با هم در پیش گرفته ایم زبان مادری خود را فراموش نکنیم و به آن لطمه ای نزنیم. امیدوارم این تذکر، خاطرتان را مکدر نکرده باشد و با زبان مادری مان مهربانتر از این باشید که هستید. اگر تعلیم و آموزش زبان انگلیسی را به پاسداشت زبان مادری نیز گره بزنید، نور علی نور است.
موفق باشید.
سلام روزتون بخیر
خیلی خوب و کاربردی بود
ممنون
بسیار مفید .. ممنون از شما 🤝💚
بسیارعالی بود استاد عزیز
عالی بود