تصحیح اشتباهات زبان‌آموزان – قسمت اول
سلام سیاوش صمدی هستم و در این مقاله و مقاله بعدی قصد دارم در مورد اهمیت ارائه‌ی فیدبک به اشتباهات زبان‌آموزان و نحوه ارائه فیدبک بنویسم. این دو پست هم برای مدرسین زبان و هم برای زبان‌آموزان میتونه بسیار مفید باشه، چرا که بسیاری از موسسات زبان متاسفانه به صورت اصولی در دوره‌های جذب مدرس، نحوه ارائه فیدبک(بازخورد) به دانشجویان رو آموزش نمی‌دن و یا نظرات کافی روی اساتید ندارند.
درنتیجه بسیاری از دانشجویان با دریافت فیدبک نامناسب و مداوم از سمت مدرس، از ادامه تحصیل منصرف میشن.
الف: زبان‌آموزان اشتباه میکنند.
بسیاری از مدرسان همیشه براشون جای سوال هست که چرا یک اشتباه رو دانشجویان با اینکه تصحیح میشن مکررا تکرار میکنند. اول باید در نظر بگیریم که “اشتباه” در امر آموزش معانی متفاوتی داره و برای همین راه‌های مقابله با اشتباهات هم بسیار گوناگون هست.
در آموزش زبان اشتباهات رو به سه دسته بزرگ تقسیم می‌کنیم:
یک: slips
به اون دسته از اشتباهات اطلاق میشه که خود دانشجو میتونه تصحیحش بکنه، در واقع از دهنش در رفته یا از روی حواس‌پرتی این خطا رو کرده نه عدم دانش نسبت به موضوع.
دو: errors
این اشتباهات ناشی از کمبود دانشه ولی لازم در اون سطح یادگیریه برای همین نیاز داره استاد بهش رسیدگی بکنه.
سه: attempts
به اون دسته از اشتباهات اطلاق میشه که دانشجو سعی می‌کنه از قواعدی که تا حالا نخونده استفاده بکنه و برای همین حتی اگر بهش گفته بشه که اشتباه داره می‌کنه، بلد نیست اصلاحش کنه.
خب بریم چند تا نمونه ببینیم و سعی کنیم با هم نوع اشتباه رو تشخیص بدیم.
علت:
در مکالمه1، زمان گذشته تازه درس داده شده پس باید اشتباه در این زمینه تصحیح شود حتی در وسط مکالمه.
در مکالمه2 حرف اضافه by بجای حرف اضافه with استفاده شده که در پایین‌تر سطح کلاس آموزش داده میشه، پس دانشجو به علت عدم آگاهی این خطا را نکرده و صرفا از دهنش در رفته.
در مکالمه3 فعل have از افعال بی‌قاعده هست که هنوز در کلاس درس داده نشده و دانشجو نسبت به این موضوع بی‌اطلاع هست.
اگر در جریان مکالمه توقفی برای اشتباه صورت نگرفته، فعلا تصحیح نکنید، فقط یادداشت بردارید و بعدا اشاره کوچک بکنید.
اما اشتباهات از کجا ناشی میشن؟
به صورت کلی دو تا منبع اصلی برای اشتباهات تعریف شدند:
1- تاثیر زبان مادری: خیلی از اشتباهات رایج زبان‌آموزان ایرانی ناشی از دخالت زبان مادری در زبان انگلیسی هست.
2- اشتباهات ناشی از پروسه یادگیری: در پروسه یادگیری زبان، خیلی مواقع دانشجویان به صورت ناخودآگاه وقتی ساختار جدیدی رو یاد می‌گیرن، تعمیم به عام میدن؛ یعنی اون قانون رو به همه زیرمجموعه‌هاش اعمال میکنند.
در پایین دو جمله می‌بینید، می‌تونید تشخیص بدید که منبع این اشتباهات کجاست؟ زبان مادری؟ یا پروسه یادگیری؟
.I goed to the park with Daddy last night
.I have always enjoyed from traveling since I was a little kid
ایراد اول ناشی از over-generalization هست که معمولا وقتی دانشجویان با ساختار گذشته و مفهوم –ed آشنا میشن، تصور میکنن که باید –ed رو به همه فعل‌ها وصل کنند و به استثنائات توجه نمی‌کنند.
ایراد دوم ناشی از ورود زبان فارسی و ترجمه حرف اضافه “از” در عبارت “لذت بردن از چیزی” هست که به صورت خودکار دانشجویان حرف اضافه ” from ” رو بجای “از” استفاده میکنند.
در انگلیسی درست نیست ( enjoy حرف اضافه ندارد).
ب: ارزیابی کارکرد زبان‌آموز
ارزیابی کارکرد زبان‌آموزان هم از سمت استاد انجام می‌گیره و هم توسط خود دانشجویان صورت می‌گیره.
یک: ارزیابی توسط استاد
این نوع از ارزیابی هم میتونه عیان و هم میتونه نهان باشه. مثلا اگر استاد پس از انجام یک تمرین، به دانشجو بگه که ” That was really good “؛ این در دسته ارزیابی عیان قرار می‌گیره.
اگر تمرین‌ها یک‌به‌یک انجام میشن و استاد از یک نفر به بعدی میره، پس ایرادی در پاسخ مشاهده نشده.
تشویق دانشجو در پی ارائه پاسخ درست یکی از الزامات کلاس هست. اساتید هرگز نباید جواب درست رو بدیهی بشمارند چرا که پروسه یادگیری به شدت نیاز به دقت و تمرکز و کنش‌های منطقی ذهنی داره که اصلا کار ساده‌ای نیست.
جورج پتی، تشویق رو در حکم یک مدال در راستای انجام ماموریت می‌دونه و باور داره در پایان هر درس باید دانشجویان برای مرحله (ماموریت) بعدی، تشویق بشوند.
اما باید دقت داشته باشیم که :
-در این امر افراط نکنیم چرا که تشویق ارزش خودشو از دست می‌ده و دانشجو، این مدالو کم اهمیت می‌دونه.
-یک‌سری از اون‌ور بوم می‌افتن و به ” praise junkies” تبدیل میشن که فقط برای تشویق کار میکنند نه پیشرفت.
– ایرادگیری محض بشدت آسیب‌زننده و ناامیدکننده‌س، که در تصحیح Writing رخ می‌ده و استاد فقط به ایرادات اشاره می‌کنه.
دو: ارزیابی توسط خود دانشجو
این نوع ارزیابی در راستای افزایش Learner Autonomy بسیار مفید و لازم هست. به عنوان مدرس باید دانشجویان رو در پروسه ارزیابی خودشون دخیل بکنیم که راه‌های مختلفی داره.
مثلا بجای اینکه جواب درست رو بدیم نظر بقیه همکلاسی‌ها رو با پرسیدن ” Do you think that’s right? ” جویا بشیم.
می‌تونیم اشتباهاتو بی‌اشاره به شخص خاصی روی برد کلاس بنویسیم و از بقیه بخوایم اشکالاتو پیدا کنند و تصحیح کنند.
در کتاب‌هایی که بر اساس چارچوب CEFR نوشته شدند در انتهای هر درس از عبارت Can do استفاده میشه.
دانشجو براساس میزان توانایش در استفاده از مطلب موردنظر به توانایی خودش در میزان یادگیری مطالب نمره بده.
تمرین
عبارت‌‌های Can do زیر رو بر اساس شش سطح A1،A2،B1،B2،C1،C2 دسته‌بندی کنید.
می‌تونید چارت مربوطه رو به صورت کامل اینجا دانلود کنید.
یکی دیگه از روش‌های بسیار بسیار موثر در استفاده از خود دانشجویان در پروسه ارزیابی، استفاده از علائم اختصاری در Writing هست. به این معنی که بجای نوشتن عبارت درست بالای اشتباهات دانشجویان در Writing میشه با استفاده از علائم اختصاری از دانشجویان خواست که خودشون اشتباهات رو تصحیح کنن و ما فقط نوع اشتباه صورت گرفته رو بهشون بگیم.
مثلا اگر مشکل گرامری در جمله مشاهده کردیم، بجای اصلاح جمله، از عبارت Gr استفاده کنیم.
این علایم اختصاری در سطح بین‌الملل اینطور تعریف شدند:
برای نمونه رایتینگ دانشجویان رو اینجوری میشه تصحیح کرد:
چندسوال از شما
قبل از اینکه قسمت دوم این مقاله در سایت قرار بگیره از شما همکاران عزیز چند سوال دارم:
1 در کلاس خودتون چقدر نسبت به اشتباهات و نوع اشتباهات دانشجویان آگاهانه برخورد می‌کنید و تصمیم می‌گیرید؟
2 از شما این درخواست رو دارم که یک جلسه از کلاس خودتون رو ضبط کنید و بعد سر فرصت با دقت به روش‌هایی که سر کلاس نسبت به تصحیح دانشجویان به کار گرفتید دقت کنید؛آیا نوع بازخوردی که ارائه دادید مناسب بود و به ثمر نشسته یا نه؟
3 از دانشجویان بخواین که یک متن ساده براتون بنویسند و بعد با علایم اختصاری تصحیح کنید و به دانشجویان برگردونید و بعد ازشون بخواین که دوباره بنویسند متن رو براتون بیارن، آیا تونستن متن رو اصلاح بکنند؟ اگر نه؛ علت رو جویا بشید! (دقت داشته باشید که فقط errorها و slip رو باید تصحیح بکنید، کاری به Attempt ها نداشته باشید.)
درخواستم از شما دانشجویان اینه که در کلاس به نحوه ارائه فیدبک استاد دقت کنید و اگر می‌تونید یاداشت‌برداری کنید.
اقای صمدی منظورتون از اشتباهات attempts چیه ؟ به فارسی چی معنی میکنین من متوجه نشدم دو مورد اول اوکی ،ولی مورد سوم یعنی اشتباهات کوشش کردن یعنی چی ؟
ممنون میشم توضیح بدین
سلام مرسی از حرف های همیشه پر محتوا و ارزشمندت سیاوش عزیز, من زبان آموز هستم و بیشتر اشکالم slip هست و اینکه دامنه vocab ام محدوده که دارم سعی میکنم راه های مفید برای به خاطر سپردنشون رو به کار بگیرم
بیشتر ایراد های من هم بخش slips هست مدرسی داشتم که توی یه بخش کوتاهی که باید نظرم رو میگفتم مدام ایراد میگرفت و من بدتر نمیتونستم ادامه حرفمم رو بزنم و استرس میگرفتم و به قولی رشته کلام از دستم در میرفت مدرس دیگه ای داشتم که هرکسی هر حرفی میزد خیلی تشویق میکرد و هیچ ایرادی نمیگرفت که اینم یه جورایی دلسرد میکرد و این تشویق ها برام بی ارزش شده بودند
بسیار جالب بود و البته بیشتر مناسب مدرسین زبان بود
من اکثر اشتباهات خودم از نوع slip هست و خیلی از گرامرها رو میدونم ولی موقع کاربرد و بخصوص موقع صحبت نمیتونم تمرکز و استفاده کنم.
خیلی عالی بود. من خودم وقتی تمرین درس هارو انجام میدم ، در ۹۰٪ مواقع اشتباه بسیار جزئی تو جوابا دارم. یعنی مثلا اشتباه املایی دارم ولی ج‌ابا همه درستن.
بعد نتیجه رو مثلا از ۱۰ میزنه ۹ تا ۱۰ تا اشتباهه.
خیلی ممنونم از این مقاله. دقتم رو بیشتر میکنم .
ممنون از مطالب مفیدتون، ممنون میشم مطالب دیگه ای راجع به متد ها و روش های تدریس و یا اشتباهات رایج در اختیار ما معم های تازه کار قرار بدید تا بتونیم کارمونو به بهترین نحو انجام بدیم?
من موقع تدریس معمولا با تاثیر زبان مادری که اشاره فرمودین درگیر هستم! مقاله ی خیلی خوبی بود و به نظرم میتونه ادامه داشته باشه و به قسمت های دیگه ی آموزش مثل لیسنینگ و…. هم بپردازه
موفق باشین
جناب صمدی سلام. ممنون از مقالات خوبتون. مشتاقانه منتظر بخش بعدی این مقاله هستم. پایدار و پیروز باشید.
متاسفانه یک اشتباهی که در ایران خیلی زیاد دیده میشه این هست که کسانی که تو ۴-۵سال در موسسه ها زبان انگلیسی رو یادمیگیرند بعدش فقط با تکیه بر دانش general English با گذراندن یک دوره ی خیلی کوتاه استادهای همون موسسه ها میشن. این افراد هیچ تحصیلات academicندارن و هیچی راجع به linguisticsنمیدونن. لزوما هرکس میتونه زبانی رو حرف بزنه نمیتونه درسش بده و درس دادن زبانی سواد و تعلیم خاصی باید داشته باشه.
کاملا حق با شماست. متاسفانه موسسات سود اقتصادی رو به بازده آموزشی ترجیح میدن که به شدت به سیستم اموزش زبان این کشور لطمه وارد کرده و به اطمینان دانشجویان خدشه وارد کرده.
یک مدرس باید reflective باشه به این معنی که از لحاظ افزایش سطح آکادمیک هم به اندازه ی کسب تجربه تلاش باید صورت بگیره. تعداد معدودی از موسسات با دوره های OJT شرایط مناسب رو برای رشد فکری مدرسان فراهم میکنند.
سلام بسیار عالی بود.
من یک زبان آموز هستم که مشکلات بسیاری تا کنون (طی دوسالی که آموختن زبان را شروع
کردم) با اساتید عزیز داشتم.
بیشتر هم بخاطر اینکه استادها جای اینکه بر روی میزان یادگیری و پیشرفت زبان آموز تمرکز کنند, به گرفتن اشتباهات توجه زیادی دارند, که کاملا دلسرد کننده است. حتی گاهی تشویق فراموش میشه
سلام ممنونم از پیغام ولی خواهش میکنم ازت که دلسرد نشو. در طول یادگیری مدرسهای مختلفی میان و هر کدوم روی یک موضوع خیلی تمرکز میکنن، یکی رایتینگ، یکی تلفظ، یکی اصلاح اشتباهات… از این ویژگی مدرس استفاده کن و سعی کن که به نحو احسنت ازش استفاده کنی و کم کم یاد بگیری خودت رو monitor بکنی تا اشتباهاتت کم کم رفع بشه
سلام و بی نهایت ممنون از مقاله ی مفیدتون به ویژه این بخش که نوع فیدبک ها در جهت Learner Autonomy شاگرد هم باشه خیلی عالی بود
ممنونم بخاطر بازخوردی که دادی
dear Mr samadi
Your article is very useful. I’ve got good points how to correct my students’ writings. I’ve been familiar with those abbreviations but honestly I’d forgotten some of them. I’d appreciate you.
Awe, thank you so much. We all do need a little reminder every once in a while. That’s why I ask my supervisors to observe my classes so that I would constantly try to keep myself updated..
آقای صمدی عزیز فوق العاده بود. واقعا زحمت کشیدید. خیلی مساله مهمیه واسه من که تازه تدریس رو شروع کردم. خودم تجربیات تلخ توی دوران زبان خوندن زیاد داشتمدر مورد فیدبک گرفتن. دوست ندارم اونها رو تکرار کنم برای زبان اموزم. بی صبرانه منتظر قسمت دوم هستم.
سلام عزیزم ممنونم از محبتت و اینکه مقاله رو خوندی و بازخورد دادی <3 قسمت دوم هم به زودی اپلود میشه
خیلی گیج کننده بود . من که خوشم نیومد
کدوم قسمتش براتون گیج کننده بود؟ اگر بتونم توضیح بدم خوشحال میشم
عالی و بسیار مفید برای من بود، ولی مسئله ای که هست، طبق لسن پلن با توجه به ساپلیمنتری هایی که هست، واقعا وقت نمیشه اینطور جلو رفت! راهکاراتون و حرفاتون، روش تدریسی که میفرمایید، کاملا درسته، ولی من خودم به کودکان و نوجوانان تدریس میکنم، وسعی میکنم روش های جدید و در دل بازی مطالب رو بازگو کنم، واقعا با کمبود وقت مواجه میشم،ممنون میشم راهکار هایی که دارید رو بفرمایید. ?
اخ اخ کمبود وقت رو کاملا درک میکنم. ولی باید تا جایی که امکان داره خودمون رو flexible کنیم تا بتونیم بهترین کلاس رو ارایه بدیم
سلام و خسته نباشید اقای صمدی عالی بود..من هنوز تدریس شروع نکردم ولی یک سوال داشتم قسمت اخر که گفتین به attempt کاری نداشته باشید.پس باید چیکار کرد…
اگر Attempt به شدت تکرار میشه در جملات دانشجو بهتره بهش درستش رو بگید تا فسیل نشه ولی چرایی رو توضیح ندید! بهش بگید بعدا میخونه وفقط فعلا سعی کنه ساختار درست رو تقلید بکنه.
اگر Attempt مانع درک مطلب میشه، دخالت کنید و ساختار درست رو بگید. اگر که مشکلی ایجاد نمیکنه و موضوع پیش میره، گذر کنید.
سلام و خسته نباشيد و ممنونم بابت مقاله مفيدتون. من زبان آموز هستم. گرفتن بازخورد چيزيه كه كمبودش رو خيلى احساس ميكنم. اين مقاله به من هم كمك كرد( مثل دونستم انواع خطاهايى كه مرتكب ميشم، درك اينكه چه بازخوردى مفيد و هدفمند هستش و انتخاب مدرسى كه اين اصول رو بكار ميگيره)
ممنونم ازت واسه مطالعه مقاله و بازخوردت
سلام
مرسی سیاوش عزیز که این همه دلسوزی ، من خودم مدرسم و خیلی اطلاعاتی که دادی برام مفید بود. عاشقتم در یک کلام.
ممنونم ازت واقعا بخاطر تمامی محبتت همکار عزیز